|
ишларини яхши иш, деб ҳисоблардилар. Аллоҳ уларга бу ишлари яъни, Аллоҳ рухсат берган ишни ҳеч бир далил ҳужжатсиз ўзгартириш яхшилик эмаслигини, балки яхшилик Аллоҳдан тақво қилиш, У Зотнинг шариатига бўйсуниш эканини баён қиляпти. Гўё уларга, бу ишингларни, уйларга орқа томонидан киришни ташланглар, уйларга эшикларидан кириб бораверинглар, Аллоҳ буюрган ишларни қилинглар ва Аллоҳ тақиқлаган ишлардан тийилинглар, деяпти.
Бухорий Барродан ривоят қилади: «Улар жоҳилият даврида эҳром боғлаганларидан кейин уйга орқа томонидан кирардилар. Шунда Аллоҳ Таоло
وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوْاْ الْبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا
(уйларингизга орқа томонидан киришингиз яхшилик эмас) оятини нозил қилди».71 Бу ривоят оятнинг мавзуси юқорида биз айтиб ўтган гап эканини кўрсатади. Шунинг учун ҳам лафзни ўзининг ҳақиқий маъносида, яъни, уйларнинг эшиклари ва орқа томонлари маъносида қўллаш яхшироқдир, тўғрироқдир.
Бироқ бу ердаги маънода киноя бор, деб эътибор қилинишига ҳам ҳеч бир монелик йўқ. Оятдаги уйларга орқа томонидан эмас, ўз эшигидан кириб боринглар, деган гапдан ишларга уларни бошқа тарафларга айлантирмасдан, бевосита юзма-юз ёндошинглар, деган маънони чиқариш ҳам мумкин.
Араблар айрим ҳолларда сўзни бир пайтнинг ўзида ҳақиқий маъносида ҳам, мажозий маъносида ҳам қўллайверишган. Масалан, чошгоҳда ухлайдиган, деган иборадан хизматкори бор, эрка, қиладиган иши йўқ одам ҳам, дангаса, бўлимсиз, эринчоқ одам ҳам тушунилаверган.
Шунинг учун
وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوْاْ الْبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا وَلَـكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَى وَأْتُواْ الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا
(уйларингизга орқа томонидан киришингиз яхшилик эмас, балки Аллоҳдан қўрққан киши яхшилик қилгувчидир. Уйларга эшикларидан кирингиз!) оятидан уйларга ўз эшикларидан кириб боринглар, деган маънони ҳам, ишларга уларни бошқа тарафларга айлантирмасдан бевосита, юзма-юз ёндошинглар, деган маънони ҳам тушунишимиз мумкин.
وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوْاْ الْبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا
(Уйларингизга орқа томонидан киришингиз яхшилик эмас) (الْبِرُّ ) сўзи бу ерда раф ўқиляпти, яъни, (لَيْسَ )нинг исми бўлиб келяпти.
(71) Бухорий: 4152:
126-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208